NIEWERBALNIE - ekspresja ciała
ćwiczenia:
Daniel Leżoń (IMSPACE):
Propozycja zabaw/narzędzi/zadań kształtujących empatię, percepcję i świadomość psychofizyczną:
​
​
Narzędzie 1:
TRZY ODDECHY WOLNIEJSZE NIÅ» ZWYKLE
​
To zadanie można stosować w dowolnym momencie, w którym chcemy zwiÄ™kszyć koncentracjÄ™ i samokontrolÄ™ swojÄ… i uczniów. Ważne, aby każdy z uczniów mógÅ‚ wykonać je po swojemu, w swoim rytmie.
​
Polecenie 1: Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle.
​
Pytania: Co teraz czujesz? Czy coś zmieniło się w twoim samopoczuciu?
Oddech to uczucia - zmieniając oddech zmieniamy uczucia. To proste narzędzie powoduje uspokojenie, redukcję stresu, wzrost samodyscypliny, samokontroli,koncentracji. Nie należy wymagać jednak, aby zadziałało na każdego uczestnika tak samo.
Polecenie “weź trzy gÅ‚Ä™bokie oddechy” może spowodować frustracjÄ™. WiÄ™kszość ludzi nie bÄ™dzie wstanie na poczÄ…tku wziąć gÅ‚Ä™bokiego oddechu ale na pewno może wziąć oddech wolniej niż zwykle. StÄ…d ważne jest sformuÅ‚owanie polecenia “Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle”.
​
Nie trzeba dokonywać korekty - należy podzielić siÄ™ narzÄ™dziem, samemu go użyć i pozwolić innym na wykorzystanie go lub nie. JednoczeÅ›nie, obecność osoby, która weźmie wolniejsze oddechy i tak bÄ™dzie miaÅ‚a wpÅ‚yw na resztÄ™ grupy.
Warto zapytać uczestnika po wykonaniu trzech oddechów jak siÄ™ czuje, czy coÅ› zmieniÅ‚o siÄ™ w jego samopoczuciu. Należy przyjąć odpowiedź. W sytuacji, kiedy ktoÅ› nie może siÄ™ wysÅ‚owić można zwrócić uwagÄ™ na jego ruch, zachowanie. Odpowiedź nie musi zostać wysÅ‚owiona. Ważne jest natomiast samo pytanie i próba odpowiedzi.
Polecenie 2: Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle kierując oddech pod mostek. Tak jak to teraz rozumiesz.
Polecenie to ma pogłębić stan wywołany pierwszym narzędziem a jednocześnie skierować wyobraźnię i percepcję na głębsze odczuwanie siebie.
​
​
Narzędzie 2:
​
Zadawanie pytaÅ„ ma na celu nakierowanie uwagi uczniów na oddech, a tym samym wÅ‚asne zachowanie. Można zadać je w dowolnym momencie lekcji. Poniżej podajÄ™ propozycjÄ™ pytaÅ„ dotyczÄ…cych oddechu:
​
- Czy oddycha Ci siÄ™ swobodnie?
- Z czym kojarzy Ci siÄ™ Twój oddech?
- Jak chciałbyś teraz oddychać?
- Jak oddychasz zazwyczaj?
- Jak okreÅ›liÅ‚byÅ› swój oddech?
- Co by się zmieniło gdybyś oddychał wolniej?
- Czy sÅ‚yszysz mój oddech?
- Co by się zmieniło gdybyś oddychał szybciej?
​
​
Narzędzie 3:
​
W tym ćwiczeniu uczniowie nie tylko obserwujÄ… swój oddech, ale zaczynajÄ… siÄ™ nim bawić i sprawdzać różne sposoby oddychania. Nie należy obawiać siÄ™ reakcji uczniów na to zadanie. Oddech jest kwestiÄ… intymnÄ…, a i budzi wiele emocji. Należy dać uczniom swobodÄ™ w sposobie wykonanie tego ćwiczenia.
​
Przekaż całą treść zdania stopniowo, wyjaśnij na czym polega. Odpowiedz na ewentualne pytania i doprecyzuj polecenie, jeśli będzie taka potrzeba. Zachęć jednak do samodzielnej interpretacji i poproś, by uczniowie wykonali zadanie, tak jak je rozumieją.
​
Polecenie 1: ZmieÅ„ sposób oddychania. Dowolnie.
Pytania: Co czujesz oddychajÄ…c w ten sposób? Co zmieniÅ‚o siÄ™ w tobie fizycznie po zmianie sposobu oddychania? Jakie masz myÅ›li oddychajÄ…c w ten sposób? Czy chcesz oddychać w ten sposób?
Polecenie 2: Zamknij oczy. Przypomnij sobie kogoÅ› kogo dobrze znasz (siostrÄ™/brata/przyjaciela).
Pytania: Jak oddycha ta osoba? Nie musisz mieć racji.
Jak ci siÄ™ wydaje? Jak oddycha ta osoba?
​
Polecenie 3: Spróbuj oddychać jak ona/on. Sprawdź, jakby to byÅ‚o, oddychać inaczej. ZmieÅ„ sposób oddychania. Poczuj to, co czujesz.
Komentarz: Jesteś cały czas sobą, tylko oddychasz teraz inaczej.
Pytania: Co czujesz, oddychajÄ…c w ten sposób? Co zmieniÅ‚o siÄ™ w tobie fizycznie po zmianie sposobu oddychania? Jakie masz myÅ›li, oddychajÄ…c w ten sposób? Czy chcesz oddychać w ten sposób?
Polecenie 4: Zamknij oczy. Wyobraź sobie bohatera filmu, książki lub bajki. Przypomnij
sobie tego bohatera w konkretnej sytuacji.
Pytania: Co robi bohater, którego wybraÅ‚eÅ›? Jak siÄ™ porusza?Jak może oddychać ta postać? Co podpowiada ci intuicja? Jak może oddychać ta postać, w sytuacji którÄ… sobie wyobrażasz ?
Polecenie 5: Spróbuj teraz oddychać tak jak wybrana postać. Sprawdź jakby to byÅ‚o oddychać inaczej. ZmieÅ„ sposób oddychania. Poczuj to co czujesz oddychajÄ…c w ten sposób.
Pytania: Co czujesz oddychajÄ…c w ten sposób? Co zmieniÅ‚o siÄ™ w tobie fizycznie po zmianie sposobu oddychania? Jakie masz myÅ›li oddychajÄ…c w ten sposób? Czy chcesz oddychać w ten sposób?
Po ćwiczeniu zaproponuj, by uczestnicy porozmawiali ze sobÄ… o wrażeniach z tego ćwiczenia. Po minucie lub dwóch ponów zadanie. Postać wyobrażonÄ… można zmienić lecz nie trzeba. Można zmienić sytuacjÄ™, w której siÄ™ znajduje lub powtórzyć tÄ™ samÄ… sytuacjÄ™.
​
​
Narzędzie 4.
​
​
W tym ćwiczeniu warto zmienić uÅ‚ożenie Å‚awek i krzeseÅ‚, np. odsunąć je pod Å›cianÄ™ lub rozsypać. Zmiana otoczenia pobudzi wyobraźniÄ™, której bÄ™dziemy używać.
​
Polecenie 1: Zamknij oczy. Czujesz to co czujesz. Dokładnie to co czujesz, nie musisz tego nazywać.
Pytania: Co teraz czujesz? Gdzie w ciele czujesz to co czujesz?
Polecenie 2: Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle
Komentarz: PamiÄ™taj, zawsze czujesz dokÅ‚adnie to co czujesz i nie musisz tego wyjaÅ›niać. BÄ™dÄ™ proponowaÅ‚(a) zmianÄ™ postrzegania krzesÅ‚a na którym siedzisz. Sprawdź reagujesz fizycznie pod wpÅ‚ywem różnych wyobrażeÅ„.
Wyobraź sobie, że siedzisz na :
- kostce lodu
- na przystanku autobusowym rano
- na przystanku autobusowy w nocy
- na kamieniu
- na złotym krześle
- na krześle z wykałaczek
- nad rzekÄ…
- na krawędzi wieżowca
- na gałęzi
- w karczmie
- w barze
Nie bój siÄ™ wÅ‚asnej wyobraźni - zmieniaj porÄ™ dnia, temperaturÄ™, porÄ™ roku, paÅ„stwo, przestrzeÅ„, zapach.
Polecenie 3: Otwórz oczy. Opowiedz partnerowi o tym co czuÅ‚eÅ› podczas tego ćwiczenia.
Na każde wyobrażenie warto przeznaczyć ok. 20 sekund aby uczestnicy mieli czas na wyobraźnię, pogłębienie doświadczenia i rozpoznanie zmian w ruchu ciała, nie dłużej jednak aby nie pogrążyli się w rozmyślaniach.
​
Zmiana postrzegania z otwartymi oczami
Teraz również użyjemy wyobraźni, jednak z otwartymi oczyma. Zabawa ta może budzić Å›miech, zawstydzenie, niepewność. To czas, aby uczniowie sami sprawdzili, co czujÄ… i jak reagujÄ…. Każda reakcja jest wÅ‚aÅ›ciwa. Można jÄ… nazwać, jednak bez osÄ…dzania, np.: Adam - teraz krzyczysz, Ola - marszczysz brwi, Kasia - zaczęłaÅ› siÄ™ gÅ‚oÅ›no Å›miać, Tomek - patrzysz w podÅ‚ogÄ™.
​
Polecenie 1: Spójrz na wybranych ludzi - sprawdź co czujesz gdy na nich patrzysz. Czujesz to co czujesz, dokÅ‚adnie to co czujesz. Możesz czuć wszystkie uczucia.
Polecenie 2: Teraz pobawimy siÄ™ w zmianÄ™ postrzegania. BÄ™dziemy patrzeć na ludzi inaczej niż dotychczas. Spójrz na ludzi inaczej, spójrz jak na (wybrany przykÅ‚ad) i poczuj to co czujesz, patrzÄ…c na nich w ten sposób.
Teraz popatrz na nich jak na:
- ludzi mÄ…drzejszych od ciebie
- ludzi brudnych
- ludzi bogatych
- ludzi biednych
- ludzi obcych
- ludzi groźnych
- wrogów
- przyjacióÅ‚
- kochanków i kochanki
- rośliny lecznicze
- odmianÄ™ owczarków
- postaci z filmu
- postaci z kreskówki
- SÅ‚owaków / Niemców / Anglików / Izraelitów itd.
​
Polecenie 3: Spójrz na nich jak na (wybrany przykÅ‚ad) i zobacz co oni robiÄ… kiedy ty patrzysz na nich w ten sposób.
Polecenie 4: Podziel się z partnerem tym co czułeś podczas tej zabawy.
W tym ćwiczeniu można sprawdzić wÅ‚asne reakcje na wyobrażenia różnych grup spoÅ‚ecznych lecz również doÅ›wiadczyć, że sama zmiana postrzegania zmienia moje uczucia wobec ludzi, mimo, że ludzie siÄ™ nie zmienili.
Ćwiczenie to można wykorzystać na przykład na lekcji historii.
Na przykÅ‚ad wybierzmy zasadÄ™, że wszyscy patrzymy na Adama jak na bohatera i przywódcÄ™, a on patrzy na nas jak na ukochane dzieci. Lub patrzmy wszyscy na JudytÄ™ jak na wiedźmÄ™, a ona niech patrzy na nas jak na wrogów. Możemy też podzielić siÄ™. Niech część uczestników zadania patrzy na KasiÄ™ jak na wiedźmÄ™, zaÅ› druga część jak na Å›wiÄ™tÄ…. W ten sposób możemy ucieleÅ›niać sytuacje spoÅ‚eczne z omawianych lektur, tekstów lub wspóÅ‚czesnych wydarzeÅ„ spoÅ‚ecznych.
Istotą tego i poprzednich ćwiczeń jest przetłumaczenie teorii opisujących i nazywających świat na doświadczenie cielesne, pogłębiając zrozumienie rzeczywistości.