NIEWERBALNIE - ekspresja ciała
ćwiczenia:
Daniel Leżoń (IMSPACE):
Propozycja zabaw/narzędzi/zadań kształtujących empatię, percepcję i świadomość psychofizyczną:
Narzędzie 1:
TRZY ODDECHY WOLNIEJSZE NIŻ ZWYKLE
To zadanie można stosować w dowolnym momencie, w którym chcemy zwiększyć koncentrację i samokontrolę swoją i uczniów. Ważne, aby każdy z uczniów mógł wykonać je po swojemu, w swoim rytmie.
Polecenie 1: Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle.
Pytania: Co teraz czujesz? Czy coś zmieniło się w twoim samopoczuciu?
Oddech to uczucia - zmieniając oddech zmieniamy uczucia. To proste narzędzie powoduje uspokojenie, redukcję stresu, wzrost samodyscypliny, samokontroli,koncentracji. Nie należy wymagać jednak, aby zadziałało na każdego uczestnika tak samo.
Polecenie “weź trzy głębokie oddechy” może spowodować frustrację. Większość ludzi nie będzie wstanie na początku wziąć głębokiego oddechu ale na pewno może wziąć oddech wolniej niż zwykle. Stąd ważne jest sformułowanie polecenia “Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle”.
Nie trzeba dokonywać korekty - należy podzielić się narzędziem, samemu go użyć i pozwolić innym na wykorzystanie go lub nie. Jednocześnie, obecność osoby, która weźmie wolniejsze oddechy i tak będzie miała wpływ na resztę grupy.
Warto zapytać uczestnika po wykonaniu trzech oddechów jak się czuje, czy coś zmieniło się w jego samopoczuciu. Należy przyjąć odpowiedź. W sytuacji, kiedy ktoś nie może się wysłowić można zwrócić uwagę na jego ruch, zachowanie. Odpowiedź nie musi zostać wysłowiona. Ważne jest natomiast samo pytanie i próba odpowiedzi.
Polecenie 2: Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle kierując oddech pod mostek. Tak jak to teraz rozumiesz.
Polecenie to ma pogłębić stan wywołany pierwszym narzędziem a jednocześnie skierować wyobraźnię i percepcję na głębsze odczuwanie siebie.
Narzędzie 2:
Zadawanie pytań ma na celu nakierowanie uwagi uczniów na oddech, a tym samym własne zachowanie. Można zadać je w dowolnym momencie lekcji. Poniżej podaję propozycję pytań dotyczących oddechu:
- Czy oddycha Ci się swobodnie?
- Z czym kojarzy Ci się Twój oddech?
- Jak chciałbyś teraz oddychać?
- Jak oddychasz zazwyczaj?
- Jak określiłbyś swój oddech?
- Co by się zmieniło gdybyś oddychał wolniej?
- Czy słyszysz mój oddech?
- Co by się zmieniło gdybyś oddychał szybciej?
Narzędzie 3:
W tym ćwiczeniu uczniowie nie tylko obserwują swój oddech, ale zaczynają się nim bawić i sprawdzać różne sposoby oddychania. Nie należy obawiać się reakcji uczniów na to zadanie. Oddech jest kwestią intymną, a i budzi wiele emocji. Należy dać uczniom swobodę w sposobie wykonanie tego ćwiczenia.
Przekaż całą treść zdania stopniowo, wyjaśnij na czym polega. Odpowiedz na ewentualne pytania i doprecyzuj polecenie, jeśli będzie taka potrzeba. Zachęć jednak do samodzielnej interpretacji i poproś, by uczniowie wykonali zadanie, tak jak je rozumieją.
Polecenie 1: Zmień sposób oddychania. Dowolnie.
Pytania: Co czujesz oddychając w ten sposób? Co zmieniło się w tobie fizycznie po zmianie sposobu oddychania? Jakie masz myśli oddychając w ten sposób? Czy chcesz oddychać w ten sposób?
Polecenie 2: Zamknij oczy. Przypomnij sobie kogoś kogo dobrze znasz (siostrę/brata/przyjaciela).
Pytania: Jak oddycha ta osoba? Nie musisz mieć racji.
Jak ci się wydaje? Jak oddycha ta osoba?
Polecenie 3: Spróbuj oddychać jak ona/on. Sprawdź, jakby to było, oddychać inaczej. Zmień sposób oddychania. Poczuj to, co czujesz.
Komentarz: Jesteś cały czas sobą, tylko oddychasz teraz inaczej.
Pytania: Co czujesz, oddychając w ten sposób? Co zmieniło się w tobie fizycznie po zmianie sposobu oddychania? Jakie masz myśli, oddychając w ten sposób? Czy chcesz oddychać w ten sposób?
Polecenie 4: Zamknij oczy. Wyobraź sobie bohatera filmu, książki lub bajki. Przypomnij
sobie tego bohatera w konkretnej sytuacji.
Pytania: Co robi bohater, którego wybrałeś? Jak się porusza?Jak może oddychać ta postać? Co podpowiada ci intuicja? Jak może oddychać ta postać, w sytuacji którą sobie wyobrażasz ?
Polecenie 5: Spróbuj teraz oddychać tak jak wybrana postać. Sprawdź jakby to było oddychać inaczej. Zmień sposób oddychania. Poczuj to co czujesz oddychając w ten sposób.
Pytania: Co czujesz oddychając w ten sposób? Co zmieniło się w tobie fizycznie po zmianie sposobu oddychania? Jakie masz myśli oddychając w ten sposób? Czy chcesz oddychać w ten sposób?
Po ćwiczeniu zaproponuj, by uczestnicy porozmawiali ze sobą o wrażeniach z tego ćwiczenia. Po minucie lub dwóch ponów zadanie. Postać wyobrażoną można zmienić lecz nie trzeba. Można zmienić sytuację, w której się znajduje lub powtórzyć tę samą sytuację.
Narzędzie 4.
W tym ćwiczeniu warto zmienić ułożenie ławek i krzeseł, np. odsunąć je pod ścianę lub rozsypać. Zmiana otoczenia pobudzi wyobraźnię, której będziemy używać.
Polecenie 1: Zamknij oczy. Czujesz to co czujesz. Dokładnie to co czujesz, nie musisz tego nazywać.
Pytania: Co teraz czujesz? Gdzie w ciele czujesz to co czujesz?
Polecenie 2: Weź trzy oddechy wolniejsze niż zwykle
Komentarz: Pamiętaj, zawsze czujesz dokładnie to co czujesz i nie musisz tego wyjaśniać. Będę proponował(a) zmianę postrzegania krzesła na którym siedzisz. Sprawdź reagujesz fizycznie pod wpływem różnych wyobrażeń.
Wyobraź sobie, że siedzisz na :
- kostce lodu
- na przystanku autobusowym rano
- na przystanku autobusowy w nocy
- na kamieniu
- na złotym krześle
- na krześle z wykałaczek
- nad rzeką
- na krawędzi wieżowca
- na gałęzi
- w karczmie
- w barze
Nie bój się własnej wyobraźni - zmieniaj porę dnia, temperaturę, porę roku, państwo, przestrzeń, zapach.
Polecenie 3: Otwórz oczy. Opowiedz partnerowi o tym co czułeś podczas tego ćwiczenia.
Na każde wyobrażenie warto przeznaczyć ok. 20 sekund aby uczestnicy mieli czas na wyobraźnię, pogłębienie doświadczenia i rozpoznanie zmian w ruchu ciała, nie dłużej jednak aby nie pogrążyli się w rozmyślaniach.
Zmiana postrzegania z otwartymi oczami
Teraz również użyjemy wyobraźni, jednak z otwartymi oczyma. Zabawa ta może budzić śmiech, zawstydzenie, niepewność. To czas, aby uczniowie sami sprawdzili, co czują i jak reagują. Każda reakcja jest właściwa. Można ją nazwać, jednak bez osądzania, np.: Adam - teraz krzyczysz, Ola - marszczysz brwi, Kasia - zaczęłaś się głośno śmiać, Tomek - patrzysz w podłogę.
Polecenie 1: Spójrz na wybranych ludzi - sprawdź co czujesz gdy na nich patrzysz. Czujesz to co czujesz, dokładnie to co czujesz. Możesz czuć wszystkie uczucia.
Polecenie 2: Teraz pobawimy się w zmianę postrzegania. Będziemy patrzeć na ludzi inaczej niż dotychczas. Spójrz na ludzi inaczej, spójrz jak na (wybrany przykład) i poczuj to co czujesz, patrząc na nich w ten sposób.
Teraz popatrz na nich jak na:
- ludzi mądrzejszych od ciebie
- ludzi brudnych
- ludzi bogatych
- ludzi biednych
- ludzi obcych
- ludzi groźnych
- wrogów
- przyjaciół
- kochanków i kochanki
- rośliny lecznicze
- odmianę owczarków
- postaci z filmu
- postaci z kreskówki
- Słowaków / Niemców / Anglików / Izraelitów itd.
Polecenie 3: Spójrz na nich jak na (wybrany przykład) i zobacz co oni robią kiedy ty patrzysz na nich w ten sposób.
Polecenie 4: Podziel się z partnerem tym co czułeś podczas tej zabawy.
W tym ćwiczeniu można sprawdzić własne reakcje na wyobrażenia różnych grup społecznych lecz również doświadczyć, że sama zmiana postrzegania zmienia moje uczucia wobec ludzi, mimo, że ludzie się nie zmienili.
Ćwiczenie to można wykorzystać na przykład na lekcji historii.
Na przykład wybierzmy zasadę, że wszyscy patrzymy na Adama jak na bohatera i przywódcę, a on patrzy na nas jak na ukochane dzieci. Lub patrzmy wszyscy na Judytę jak na wiedźmę, a ona niech patrzy na nas jak na wrogów. Możemy też podzielić się. Niech część uczestników zadania patrzy na Kasię jak na wiedźmę, zaś druga część jak na świętą. W ten sposób możemy ucieleśniać sytuacje społeczne z omawianych lektur, tekstów lub współczesnych wydarzeń społecznych.
Istotą tego i poprzednich ćwiczeń jest przetłumaczenie teorii opisujących i nazywających świat na doświadczenie cielesne, pogłębiając zrozumienie rzeczywistości.
.jpg)
.jpg)